კონფლიქტებისა და მოლაპარაკების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი კონფლიქტებისა და მოლაპარაკების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი

საქართველოს კონფლიქტების მოგვარების ინიციატივები, კონცეფციები

კონფლიქტებისა და მოლაპარაკებათა საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი დაინტერესებულ საზოგადოებას სთავაზობს ჩვენს ხელთ არსებულ ინფორმაციასა და დოკუმენტებს საქართველოს შეიარაღებული კონფლიქტების არაძალადობრივი მოგვარების კონცეფციათა პროექტებს.

წლების მანძილზე სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები მუშაობდნენ კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარების მიმართულებით და სთავაზობდნენ დაინტერესებულ ინსტიტუციებსა და ხელისუფლებას, ფართო საზოგადოებას, ემსჯელათ და განეხორციელებინათ კონკრეტული ნაბიჯები კონფლიქტების მოწესრიგებისა და მათი მოგვარების გზაზე.

მიგვაჩნია, რომ ამ შრომათა ერთიანი ჩამონათვალი კიდევ ერთხელ წარმოაჩენს, მათ შორის, ქართული მხარის დაუღალავ შრომას კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარებისთვის, მდგრადი მშვიდობის დასამყარებლად.

განსაკუთრებულ მადლიერებას გამოვხატავთ იმ ადამიანთა მიმართ, ვინც გამოგვეხმაურა და მოგვაწოდა დოკუმენტები და დამატებითი მასალა.

დიდი მადლობა გაწეული შრომისთვის!

დამატებითი ინფორმაციის მოწოდებისთვის წინასწარ მადლობას მოგახსენებთ.

ხელმისაწვდომი დოკუმენტების ქრონოლოგია:

2020 - შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის ხედვა, სამშვიდობო პოლიტიკის 8 მთავარი ამოცანა - თეა ახვლედიანი, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრი.

2018 - “ნაბიჯი უკეთესი მომავლისკენ“, სამშვიდობო ინიციატივა - ვაჭრობის წახალისება გამყოფი ხაზების გასწვრივ; საქართველოს მთავრობა.

2018 - საქართველოს სამშვიდობო პოლიტიკის 25 წელი (ანალიზი 1990-იანი წლებიდან 2016 წლამდე); კავკასიური სახლი;

2018 - სახალხო დიპლომატის ადგილი ქართულ და აფხაზურ პოლიტიკაში, ვაჟა კაკაბაძე. კონცეფცია გამოქვეყნდა ჟურნალში „მატიანე“, #1-2(27-28), 2019 გვ.33-40. (მასალა მოგვაწოდა პროფ. ვაჟა კაკაბაძემ, ივნისი, 2019).

2017 - შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის ხედვა "საქართველოს სამშვიდობო პოლიტიკის 8 მთავარი ამოცანა", ქეთევან ციხელაშვილი, შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრი.

2017 - "ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი, კონფლიქტის მოგვარების მიმართ მიდგომების ხელახლა გააზრება და ახალი ვექტორები მისი ტრანსფორმაციისთვის", ეკატერინე გამახარია, კულტურულ-ჰუმანიტარული ფონდი „სოხუმი“. 2017 წ. 7 დეკემბერს, თბილისში, სასტუმრო „ქორთიარდ მარიოტში“ ადგილობრივი და საერთაშორისო ორგანიზაციების, ქვეყანაში აკრედიტებული საელჩოების, სახელმწიფო სტრუქტურების, ომბუდსმენის აპარატისა და აკადემიური წრეების წარმომადგენელთა მონაწილეობით ფონდი „სოხუმის“ კვლევის პრეზენტაცია გაიმართა. ნაშრომის საზოგადოების ფართო წრეებისთვის გაცნობისა და ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის პოზიტიური ტრანსფორმაციის მიზნით დისკუსიები ჩატარდა (ინფორმაცია მოგვაწოდა ქ-მა ალლა გამახარიამ, თამვჯდომარე, კულტურულ-ჰუმანიტარული ფონდი „სოხუმი“, თებერვალი, 2019).

2017 - აფხაზეთის, საქართველო, ტრაგედია: ისტორიული, პოლიტიკური და სამართლებრივი ასპექტები, ჯემალ გამახარია, მთავარი რედ., მთავარი კონსულტანტი - აკადემიკოსი ლევან ალექსიძე, სარედაქციო საბჭო: აკაკი გასვიანი, გიორგი დგებუაძე, მურმან კვარაცხელია, ანზორ ლაცუზბაია, გივი ლომინაძე, გიორგი მაისურაძე, ნუგზარ მგალობლიშვილი, თამარ სარჯველაძე, მერაბ ტურავა, თამაზ ხუბუა, თამარ ჯაფარიძე, ზურაბ ჯგუბურია, დაზმირ ჯოჯუა. რეცენზენტი - ანზორ წოწონავა, რედაქტორ-გამომცემელი - ხვიჩა ქარდავა. ტექნიკური რედაქტორი - ლევან თითმერია.

2015 - საქართველოს ვალდებულებები აფხაზეთში და სამხრეთ ოსეთში მოსახლე ადამიანების უფლებათა ჭრილში; ნინო ციხისთავი-ხუციშვილი, კონფლიქტების და მოლაპარაკებების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი; კონცეფციის განხილვა მოხდა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხთა დროებითი საპარლამენტო კომისიის სხდომაზე 2015 წლის 28 სექტემბერს. იხ.სხდომის ოქმი.

2015 წელი, იანვარი - ,,ჩართულობისა და ინტეგრაციის ეკონომიკური კონცეფცია“, კობა ბოჭორიშვილი, ადვოკატი, საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია, ეთიკის კომისიის წევრი, გაერო-ს ადგილობრივი ექსპერტი ოჯახში ძალადობის საკითხებზე, სტამბული კონვენციის რატიფიცირებისა და ეროვნული კანონმდებლობის ჰარმონიზაციაზე მომუშავე ჯგუფის ხელმძღვანელი, საქართველოს იურიდიულ ფირმების ასოციაციის (სიფა) დამფუძნებელი და გამგეობის წევრი.

2014 წელი, 11 ნოემბერი - ახალი ეტაპი საქართველო-რუსეთის ურთიერთობებში: ანტი-ანექსიური სტრატეგიის ჩამოყალიბების აუცილებლობა. პოლისი ბრიფი მოამზადეს: სერგი კაპანაძემ, ელენე ხოშტარიამ, პაატა გაფრინდაშვილმა, დავით რაქვიაშვილმა, ნინი ჯაშმა, თამთა ლომთაძემ და მაია ბაღათურიამ. საქართველოს რეფორმების ასოციაცია (GRASS).

2014 - შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის ხედვა ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური ორმხრივი ურთიერთობების ნორმალიზებზე, პაატა ზაქარეიშვილი, სახელმწიფო მინისტრი შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში. მოგვიანებით, 2018 წლის 18 ივნისს "ჯემნიუსში" გამოქვეყნდა ინტერვიუ ბ-ნ პაატა ზაქარეიშვილთან: "ყოფილი სახელმწიფო მინისტრი კონფლიქტების მოგვარების თაობაზე საკუთარ ხედვას აქვეყნებს". (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა პაატა ზაქარეიშვილმა, თებერვალი, 2019 წ.)

2011 - კონფლიქტების ტრანსფორმაციის პერსპექტივა; ინფორმაცია დოკუმენტის შესახებ, გიორგი ვოლსკი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2011 - „კავკასიური დიალოგი“ ხელს უწყობს სოხუმისა და ცხინვალის არქივთა აღდგენას ევროკავშირისა და გაეროს ერთობლივი ინიციატივა (კობერმი) ნდობის აღდგენისა და ადრეული რეაგირების მექანიზმისა და საქართველოში ბრიტანეთის საელჩოს მხარდაჭერით. გასული წლების მანძილზე, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მხარეებს 25 ათასზე მეტი ისტორიული დოკუმენტის ციფრული გვერდი გადაეცა. 2018 წელს ორგანიზაციამ გამოაქვეყნა "აფხაზეთის ისტორიის დოკუმენტები მე -19 და მე -20 საუკუნის დასაწყისში". გამოცემაზე მუშაობდნენ: გია ანჩაბაძე (ხელმძღვანელი), მარინა ფაღავა, ია თუთაშვილი. გამოცემა მოიცავს საქართველოს ეროვნული არქივის საისტორიო ცენტრალური არქივის 109 დოკუმენტს (მ.შ. 74 ხელნაწერი) და განეკუთვნება შემდეგ თემებს: 1. XIX საუკუნის ომები და კონფლიქტები. აფხაზეთის ომის შემდგომი მოწყობა; 2. ადმინისტრირების საკითხები; 3. ქონებრივი და წოდებრივი საკითხი; 4. რელიგია და ეკლესია; 5. განათლების საკითხები. ამ მასალათა უმრავლესობა პირველად გამოქვეყნდა, გარდა რამდენიმე დოკუმენტისა, რომელიც, დიდი ხანია, რაც ბიბლიოგრაფიული იშვიათობაა. აფხაზეთის ისტორიის დოკუმენტების 18075 ციფრული გვერდი განთავსებულია ვებ-გვერდზე. (მასალა მოგვაწოდა ქ-მა მარინა ფაღავამ, კავკასიური დიალოგი, აპრილი, 2019).

2011 - საქართველოს ავტონომიური რესპუბლიკების სამართლებრივი სტატუსი: წარსული, აწმყო, მომავალი, ნიკა ჩიტაძე. კონცეფციის დოკუმენტის წარდგენა მოხდა საერთაშორისო კონფერენციაზე: “სახელმწიფოსა და სამართლის ძირითადი პრინციპები”. კონფერენცია ჩატარდა თბილისში, 2011 წლის 10 ივნისს. კონფერენციის ორგანიზატორი გახლდათ საქართველოს დავით აღმაშენებლის სახელობის უნივერსიტეტი (სდასუ). (მასალა მოგვაწოდა პროფ. ნიკა ჩიტაძემ, საერთაშორისო კვლევების ცენტრი, თებერვალი, 2019 წ.)

2011 - საქართველოს კონფლიქტებში პროგრესის მოკლე ვადაში მიღწევის გეგმა; ამერიკის პროგრესის ცენტრი; ანგარიშის ქართული თარგმანი მომზადდა და გამოიცა კონფლიქტებისა და მოლაპარაკებების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრის (თბილისი, საქართველო) მიერ, ფრიდრიხ ებერტის ფონდის ფინანსური მხარდაჭერით.

2011 - საქართველოში კონფლიქტზე, უსაფრთხოებასა და მშვიდობაზე ფართო და ინფორმირებული დიალოგი წარმომადგენლობით ჯგუფებსა და ფართო საზოგადოებას შორის სამეგრელოს, სამცხე-ჯავახეთის, შიდა ქართლისა და ქვემო ქართლის რეგიონებში. მშვიდობის, დემოკრატიის და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტი, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, უსაფრთხო მსოფლიო (Saferworld).

2010 - საქართველოს მთავრობის ინიციატივა სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტის მშვიდობიან დარეგულირებასთან დაკავშირებით, საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი.

2010 - "ჩართულობის სტრატეგიის სამოქმედო გეგმა", საქართველოს მთავრობა;

2010 - "ჩართულობა თანამშრომლობის გზით", სახელმწიფო სტრატეგია ოკუპირებული ტერიტორიების მიმართ, საქართველოს მთავრობა;

2008 - სარკოზი-სააკაშვილი-მედვედევის 6-პუნქტიანი გეგმა

2008 - შტაინმაიერის მშვიდობის გეგმა; ფრანკ-ვალტერ შტაინმაიერი, გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი

2008 - საქართველოს პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა აფხაზ და ოს მოსახლეობას სამშვიდობო ინიციატივით მიმართა.

2007 - შიდა კონფლიქტების მშვიდობიანი გადაწყვეტისთვის ხელშეწყობა, პაატა ზაქარეიშვილი, ვახტანგ ყოლბაია;

პუბლიკაცია: ევროკავშირის სამეზობლო პოლიტიკა და საქართველო : დამოუკიდებელ ექსპერტთა ანალიზი; ფრიდრიხ ებერტის ფონდის წარმომადგენლობა საქ-ში, ფონდი "ღია საზოგადოება-საქართველო", ფონდის "ქორდეიდი" წარმომადგენლობა საქ-ში;

2007 - კამპანია "ბოდიში", ადამიანის უფლებათა ცენტრი. კამპანია "ბოდიში" 2007 წლის მარტის თვეში დაიწყო. კამპანია, თავისი არსით, აპოლიტიკურ, ომის საწინააღმდეგო მოძრაობაად გამოცხადდა, რადგან მოძრაობის ავტორებსა და ინიციატორებს მიაჩნიათ, რომ მშვიდობიან დიალოგს ალტერნატივა არ აქვს. კამპანია "ბოდიშის" მთავარი მიზანი ქართველ და აფხაზ ხალხებს შორის ნდობის აღდგენა და საინფორმაციო ვაკუუმის გარღვევა იყო. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ალეკო ცქიტიშვილმა, აღმასრულებელი დირექტორი, ადამიანის უფლებათა ცენტრი, აპრილი, 2019 წ.)

2007 - აფხაზეთში საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების იურისდიქციის გარანტირებული აღდგენის კონცეფცია, ნოდარ ნათაძე. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2006 წელი, 22 დეკემბერი - დსთ-ს, რუსეთის ‘სამშვიდობო’ ჯარები - საქართველოში კონფლიქტებისთვის თუ კონფლიქტები რუსეთის ჯარის გრძელვადიანი ფუნქციონირებისათვის. ნინო ციხისთავი-ხუციშვილი. დოკუმენტი დაეგზავნა პოლიტიკური პარტიების ლიდერებს, ხელისუფლებისა და საზოგადოების წარმომადგენლებს. მოგვიანებით, ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალში "დრო მშვიდობისა" (PEACE TIMES) #15, 2007 წელი, გვ.18-66.

ნაშრომში კრიტიკულად განხილულია გაერო-ს გადაწყვეტილება რუსეთის ჯარებისათვის სამშვიდობო მანდატის მინიჭების თაობაზე, აგრეთვე მიმოხილულია რუსეთის ‘სამშვიდობო ჯარების’ სხვადასხვა სტრატეგიული მიზანი და ამოცანები საქართველოსა და სხვა ქვეყნებში, მოტანილია რეკომენდაციები კონფლიქტის ტანსფორმაციის მიმართულებით.

2006 - შავი ზღვის კომისია კონფლიქტებზე: "შავი ზღვის უსაფრთხოების სისტემის 2 სარტყელი", კონცეფცია, სამხრეთ კავკასიის რეგიონული უსაფრთხოების ინსტიტუტი და შავი ზღვის კომისია კონფლიქტებზე. პუბლიკაცია ფრიდრიხ ებერტის ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობის მხარდაჭერით გამოიცა. (დოკუმენტი მოგვაწოდა ქ-მა ია თიკანაძემ, დირექტორი, ფრიდრიხ ებერტის ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობა, მარტი, 2019 წ.)

2006 - აფხაზთა სამშვიდობო გეგმა ”მომავლის გასაღები”, სერგეი შამბა. 2006 წლის 15 მაისს თბილისში, გაეროს ოფისში, 5-წლიანი პაუზის შემდეგ, ქართულ-აფხაზური საკოორდინაციო საბჭოს შეხვედრა შედგა. საბჭოს შეხვედრაში მონაწილეობის მისაღებად თბილისში ჩამოვიდა აფხაზთა დელეგაცია. თბილისში გამართულ პრესკონფერენციაზე სერგეი შამბამ ”მომავლის გასაღები” წარმოადგინა და ქართულ მხარეს გადასცა.

2005 წელი, 27 ოქტომბერი - სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტის მოგვარების უახლესი გეგმა. საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ზურაბ ნოღაიდელმა 27 ოქტომბერს ვენაში ეუთოს მუდმივმოქმედი საბჭოს სხდომაზე სამოქმედო გეგმა წარადგინა. (დოკუმენტი მოგვაწოდა ქ-მა იზოლდა თიგიევამ, საქართველოს დამსახურებული ჟურნალისტი, მარტი, 2020 წ.).

2005 - აფხაზეთის პარლამენტის სტრუქტურა და კომპეტენცია, პროექტი. ავტორები: თემურ ჩილაჩავა, ლალი გაბისონია, შოთა ახალაია. გამოქვეყნდა გაზეთში "24 საათი", 2005 წლის 22 ივნისს. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

2005 - ქართულ ოსური კონფლიქტის მიზეზების, დინამიკის, გადაწყვეტის გზების ძიებისა და სავარაუდო მიმართულებების შესახებ, ავტორთა ჯგუფი: პაატა ზაქარეიშვილი, რევაზ ჯორბენაძე, თინათინ ხიდაშელი, კონსტანტინე კუბლაშვილი, ივლიანე ხაინდრავა, გიორგი გოგია, თენგიზ შერგელაშვილი, მიხეილ მირზიაშვილი, ლია ტოკლიკიშვილი, ხათუნა მაისაშვილი, დავით დარჩიაშვილი. ნაშრომის განსახილველად მოეწყო შეხვედრა 2005 წლის 3 აგვისტოს. დისკუსიის ანგარიში ნაშრომს თან ერთვის. ნაშრომის ნაბეჭდი ვერსიები ხელმისაწვდომია ფონდი “ღია საზოგადოება – საქართველოს” ბიბლიოთეკაში ქართულ და რუსულ ენებზე: ფონდი “ღია საზოგადოება – საქართველო” სერია №1, ფღსს სერია – ანგარიშები, ანალიზი, რეკომენდაციები. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა მიხეილ მირზიაშვილმა, თავმჯდომარე, განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრი, თებერვალი, 2019 წ.)

2005 - სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტის მშვიდობიან დარეგულირებასთან დაკავშირებით, საქართველოს მთავრობის ინიციატივა.

2005 წელი, აპრილი-ნოემბერი - აფხაზეთში (საქართველო) კონფლიქტის გადაწყვეტის ხელშეწყობა ეკონომიკური ფაქტორების გამოყენებით; ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე, დავით ბაქრაძე, დავით კირვალიძე, ზურაბ მარაქველიძე, დავით უსუფაშვილი, მიხეილ ჯიბუტი. Global Conflict Prevention Pull;

2005 წელი, თებერვალი - მეცნიერები ფედერალური მოწყობის წინააღმდეგ გამოდიან, პოზიცია, დავით მუსხელიშვილი. მსჯელობა საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობის ირგვლივ. გაზეთი მთელი კვირა, საქართველოს ამბები, 2005 წლის 21 თებერვალი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2005 წლი, თებერვალი - აფხაზეთის სტატუსის შესახებ მსჯელობისას რუსის ჯარს ნუ დავივიწყებთ... - არსებულ კონცეფციათა პროექტების შეფასებითი მსჯელობა, აფხაზეთის უმაღლეს საბჭოსთან არსებული საზოგადოებრივ-საკონსულტაციო საბჭო. შეხვედრის შედეგები გამოქვეყნდა გაზეთში "აფხაზეთის ხმა", #6 (18730), 18 თებერვალი, 2005 წელი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2005 წელი, იანვარი - “სამხრეთ ოსეთის პოლიტიკურ-სამართლებრივი სტატუსის კონცეფცია”. ქართულ-ოსური კავშირი “იბერ-ირონი”, მაია ცაბოშვილი, (რედ.) .

კონცეფციის პრეზენტაცია 2005 წლის 27 იანვარს გაიმართა. პრეზენტაციაში ქართველ პოლიტიკოსებთან ერთად მონაწილეობა მიიღეს ადგილობრივმა და საერთაშორისო ექსპერტებმა. (მასალა მოგვაწოდა ქ-მა იზოლდა თიგიევამ, საქართველოს დამსახურებული ჟურნალისტი, მარტი, 2020 წ.).

2005 წელი, იანვარი - იბერ-ირონის სამშვიდობო ინიციატივა. ქართულ-ოსური კავშირი “იბერ-ირონი”, მაია ცაბოშვილი და შ. ძებისაშვილი (რედ.). (მასალა მოგვაწოდა ქ-მა იზოლდა თიგიევამ, საქართველოს დამსახურებული ჟურნალისტი, მარტი, 2020 წ.).

2005 წელი, 9 იანვარი - 5 ნაბიჯი კონფლიქტების მოგვარებისკენ; ნინო ციხისთავი-ხუციშვილი, კავკასიის ქალთა კვლევითი და საკონსულტაციო ქსელი (CWN). დოკუმენტში განხილულია იმის აუცილებლობა, რომ სახელმწიფო სამშვიდობო ფონდი შეიქმნას და სახელმწიფო ბიუჯეტში სპეციალური სახსრები ყოველწლიურად აკუმულირდეს სამშვიდობო პროგრამების უზრუნველსაყოფად. დოკუმენტი ხელისუფლების წარმომადგენლებს დაეგზავნათ 2005 წლის 9 იანვარს. მოგვიანებით, იანვრის ბოლოს, საქართველოს პარლამენტში რამდენიმე კომიტეტის გაერთიანებულ სხდომაზე დოკუმენტის განხილვა შედგა.

გაზეთი 24 საათი, 31 იანვარი, N21(881), 2005

2004 წელი, 21 სექტემბერი - სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის კონფლიქტების ახალი, „ეტაპობრივად დარეგულირების გეგმა“. საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი. გაერო-ს გენერალური ასამბლეის სესია, ნიუ-იორკი. ახალ გეგმაში პრეზიდენტმა გამოყოსამი ეტაპი, რომლებიც მისი თქმით, ამ კონფლიქტების „სწრაფად გადაჭრისთვის იყო შემუშავებული: “კერძოდ, ნდობის აღდგენა და დევნილების/იძულებით გადაადგილებული პირების დაბრუნება; კონფლიქტის ზონების დემილიტარიზაცია; სეპარატისტული რეგიონებისთვის „ფართო ავტონომიის“ შეთავაზება, საერთაშორისო გარანტიებით".

2004 - მოსაზრებები აფხაზეთში კონფლიქტის მოგვარებასთან დაკავშირებული აუცილებელი წინასწარი ღონისძიებების შესახებ, ჯემალ გამახარია. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2004 - აფხაზეთში კონფლიქტის მოგვარების კონცეფცია. სრულიად საქართველოს დავით აღმაშენებლის სახელობის ეროვნული თანხმობის დარბაზი. კონცეფციის ავტორებმა დოკუმენტი საქართველოს პარლამენტში შეიტანეს 2004 წლის 29 აპრილს. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

2004 წელი, ივნისი - ყაზბეგის დეკლარაცია

ყაზბეგის დეკლარაცია მიღებულია 2004 წლის 28 ივნისს. შეხვედრის თანა-ინიციატორი, ორგანიზატორი და დეკლარაციის სამუშაო ტექსტის ავტორი იყო ჰელსინკის მოქალაქეთა ასამბლეის საქართველოს კომიტეტი (HCA Georgian National Committee). დოკუმენტები გამოქვეყნდა პუბლიკაციაში: ფსევდოკონფლიქტები და კვაზიმშვიდობისმშენებლობა კავკასიაში, 2009 წელს.

ყაზბეგის დეკლარაცია, PDF

7 ნაბიჯი - სამშვიდობო პროცესების ეფექტიანი ტრანსფორმაციის ძირითადი პრინციპები აფხაზეთისა და ცხინვალის კონფლიქტების მოგვარებისთვის, PDF

აფხაზეთის კონფლიქტის ხუთსართულიანი მოდელი, PDF

(მასალა მოგვაწოდა პროფ. ალექსანდრე რუსეცკიმ, ჰელსინკის მოქალაქეთა ასამბლეის საქართველოს კომიტეტი, თებერვალი, 2019 წ.)

2004 - კონცეფცია საქართველოს სახელმწიფოში აფხაზეთის განსაკუთრებული სტატუსის შესახებ; ექსპერტთა ჯგუფი: კონსტანტინე კუბლაშვილი, არჩილ გეგეშიძე, ივლიანე ხაინდრავა, პაატა ზაქარეიშვილი. კონცეფცია გამოქვეყნდა 30 ივნისს. გაზეთი 24 საათი, 30 ივნისი, 2004 წელი, #153 (702). კონცეფციამ გამოქვეყნებისთანავე მიიპყრო საზოგადოების ყურადღება, გაიმართა დისკუსიები გაზეთი 24 საათი,12 იანვარი, 2005 წელი, #5 (865). მოგვიანებით, 2007 წელს გამოქვეყნდა წიგნი - "პასუხები ხშირად დასმულ შეკითხვებზე, საქართველოს სახელმწიფოში აფხაზეთის განსაკუთრებული სტატუსის შესახებ კონცეფციასთან დაკავშირებით". რედაქტორები: ნინო კალანდარიშვილი, ლორენს ბროუერსი, პაატა ზაქარეიშვილი. წიგნი კითხვა-პასუხის ფორმატში შეიცავს გარკვეულ განმარტებებს გაზეთში გამოქვეყნებული კონცეფციის თაობაზე. (კონცეფცია ქართულ, ინგლისურ და რუსულ ენებზე, აგრეთვე, "პასუხები ხშირად დასმულ შეკითხვებზე" წიგნის ელ.ვერსია მოგვაწოდა ბ-მა პაატა ზაქარეიშვილმა, თებერვალი, 2019 წ.)

2004 - აფხაზეთის პრობლემის გადაწყვეტასთან დაკავშირებული პროგრამა, საქართველოს დევნილთა სახალხო პარტია. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

2004 - აფხაზეთის საკითხი ოფიციალურ დოკუმენტებში, საქართველოს საკანონმდებლო, აღმასრულებელი ხელისუფლება, საერთაშორისო ორგანიზაციები, 1989-1999 წწ. ნაწილი III. 2000-2003 წლები. სარედაქციო კოლეგია: ყოლბაია, ვ., ჭახრაკია, თ., გელანტია, რ., ლაცუზბაია, დ. (წიგნის ელ.ვერსია მოგვაწოდა ბ-მა თეიმურაზ ჭახრაკიამ, იანვარი, 2020 წ.).

2004 - აფხაზეთის საკითხი საქართველოს პარლამენტში (2000-2003 წწ.), ნაწილი II. ყოლბაია, ვ., ჭახრაკია, თ., გელანტია, რ., ლაცუზბაია, დ. (წიგნის ელ.ვერსია მოგვაწოდა ბ-მა თეიმურაზ ჭახრაკიამ, იანვარი, 2020 წ.).

2003 - აფხაზეთის კონფლიქტის მოწესრიგების კონცეფცია, ალექსანდრე რუსეცკი, სამხრეთ კავკასიის რეგიონული უსაფრთხოების ინსტიტუტი, ჰელსინკის მოქალაქეთა ასამბლეა. პროექტი შემუშავდა საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭოსთვის წარსადგენად, აფხაზეთის კონფლიქტის მოწესრიგების თაობაზე ეროვნული სტრატეგიის კორექტირებისათვის. 2003 წლის 1 იანვარი. პროექტი შემდგომში ითარგმნა რუსულ ენაზე. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

2002 წელი, დეკემბერი - საქართველოს კონსტიტუცია (ცვლილებები კონსტიტუციაში), პროექტი. ავტორი: ბაკურ გულუა, ეროვნული თანხმობის დარბაზი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2002 წელი, 22 სექტემბერი - საქართველოს პრეზიდენტს ბ-ნ ე.შევარდნაძეს, ასლან აბაშიძე, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მეთაური. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

2002 წელი, 1 სექტემბერი - აფხაზეთი და საქართველო - რთული არჩევანი და ქმედითი ზომები მშვიდობის მისაღწევად. ინალ კაზანი, აფხაზური ალიანსი, აფხაზთა უმრავლესობის ხმა.

2002 წელი, 1 მარტი - "ღია წერილი აფხაზ ერს". ინალ კაზანი, კოალიცია დამოუკიდებელი აფხაზეთისთვის, აფხაზეთი ჩვენი სამშობლოა.

2003 წელს ბ-მა ინალ კაზანმა ღია წერილით მიმართა საქართველოს პრეზიდენტს. "ღია წერილი საქართველოს პრეზიდენტს" დაიბეჭდა გაზეთში "24 საათი". 24 სექტემბერი, 2003 #254(466).

(მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

აფხაზეთი და საქართველო - რთული არჩევანი და ქმედითი ზომები მშვიდობის მისაღწევად, ინალ კაზანი, აფხაზური ალიანსი, აფხაზთა უმრავლესობის ხმა. (აღნიშნული დოკუმენტი ინგლისურ ენაზე, აგრეთვე საგაზეთო პუბლიკაცია მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

2001 - ,,უფლებამოსილებათა გამიჯვნის ძირითადი პრინციპები თბილისსა და სოხუმს შორის”, საქართველოში გაეროს გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენლის დიტერ ბოდენის მიერ გაეროს გენერალური მდივნის მეგობარი ქვეყნების წარმომადგენლების მონაწილეობით შემუშავებული დოკუმენტი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა თამაზ დიასამიძემ, რეგიონალიზმის კვლევის ცენტრი, აპრილი, 2017 წ.)

2001 - აფხაზეთის სტატუსის ფორმულირება, რუსეთის ფედერაციის წინადადება. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

2000 - აფხაზეთის საკითხი ოფიციალურ დოკუმენტებში, საქართველოს საკანონმდებლო, აღმასრულებელი ხელისუფლება, საერთაშორისო ორგანიზაციები, 1989-1999 წწ. ნაწილი I. 2000 წ. სარედაქციო კოლეგია: ყოლბაია, ვ., ჭახრაკია, თ., გელანტია, რ., ლაცუზბაია, დ.

2000 - კავკასიის სტაბილურობის პაქტი, საკონსულტაციო დოკუმენტი, ევროპის პოლიტიკური კვლევების ცენტრის (Centre for European Policy Studies, CEPS) სპეციალური ჯგუფი კავკასიის პრობლემებზე. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

2000 - საქართველოს ფედერალიზაციის პერსპექტივები: Pro et Contra; ვ. კეშელავა, ვ. ლორთქიფანიძე, ფ. კალანდარიშვილი; აღმ.-დას. ურთ. კვლევის საერთ. ცენტრი, საქ. მეცნ. აკად. პოლიტოლოგიის ინ-ტი, ფრიდრიხ ებერტის ფონდი;

2000 - აფხაზეთის ავტონომიური რეგიონის სტატუსი, პროექტი. ავტორი ლ. მატარაძე. შენიშვნები და წინადადებები პროექტის მიმართ, რ.გელანტია, 2000 წ. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

1999 - წინადადებები აფხაზეთის სტატუსის შესახებ: ზოგადი დებულებები. გიორგი ხუბუა. სრული დოკუმენტის წარდგენა მოხდა საერთაშორისო კონფერენციაზე: „მშვიდობიანი კავკასიისა და ევრაზიის დერეფანი: აღმოსავლეთ-დასავლეთის ინტეგრაციის გზები“. კონფერენცია ჩატარდა თბილისში, 1999 წლის სექტემბერში. კონფერენციის მასალები 2000 წელს გამოქვეყნდა წიგნში: საქართველოს ფედერალიზაციის პერსპექტივები: Pro et Contra; ვ. კეშელავა, ვ. ლორთქიფანიძე, ფ. კალანდარიშვილი; აღმოსავლეთ-დასავლეთის ურთიერთობათა კვლევის საერთაშორისო ცენტრი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია პოლიტოლოგიის ინსტიტუტი, ფრიდრიხ ებერტის ფონდი; (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1999 - საქართველოს შემადგენლობაში აფხაზეთის სტატუსის ძირითადი პრინციპები ახალი სახელმწიფო მოწყობის განსაზღვრისათვის. პროექტის ავტორი ლევან ალექსიძე. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1999 - საქართველო და აფხაზეთი: წინადადებები კონსტიტუციურ მოდელებზე, ვიაჩესლავ ჩირიკბა.

კონცეფცია გამოქვეყნდა წიგნში „ფედერალური პრაქტიკა: საქართველოსა და აფხაზეთისთვის ალტერნატივების მიმოხილვა“. რედ.: ბრუნო კოპიტიერსი, დავით დარჩიაშვილი, ნათელა აკაბა. "ვეს მირ", მოსკოვი, 1999.

1999 - ზოგიერთი მოსაზრება ქართულ-აფხაზური ფედერაციული სახელმწიფოს საგარეო პოლიტიკის საკითხზე, გოჩა ლორთქიფანიძე. გამოქვეყნდა წიგნში „ფედერალური პრაქტიკა: საქართველოსა და აფხაზეთისთვის ალტერნატივების მიმოხილვა“. რედ.: ბრუნო კოპიტიერსი, დავით დარჩიაშვილი, ნათელა აკაბა. "ვეს მირ", მოსკოვი, 1999.

1999 - ქვეყნის ფედერაციული მოწყობა: ინფორმაცია განსჯისათვის, ვიქტორ ლორთქიფანიძე. ავტორი თავის წიგნში მკვეთრად ილაშქრებს საქართველოს უნიტარისტული შეხედულებების წინააღმდეგ და უპირატესობას ანიჭებს ქვეყნის ფედერაციულ მოწყობას, ვინაიდან ამას, ავტორის აზრით, ალტერნატივა არ გააჩნია.

1999 - ნალჩიკის დეკლარაცია

1999 წლის 17-23 მაისს ქალაქ ნალჩიკში ჩატარდა კავკასიის ექს-კომბატანტთა (ყოფილ მეომართა) პირველი შეხვედრა, სადაც ერთმანეთის პირისპირ ისხდნენ ქართველი, აფხაზი, ოსი, ჩეჩენი, სომეხი, აზერბაჯანელი, რუსი, ინგუში, ყაბარდოელი და ბალყარელი ყოფილი მეომრები. ამ შეხვედრაზე მიღებულ იქნა დეკლარაცია, რომელშიც ექს-კომბატანტები მშვიდობისა და კეთილმეზობლური ურთიერთობის აღდგენისაკენ მოუწოდებენ კავკასიის ხალხებს. ნალჩიკის შეხვედრაზე მონაწილეებმა მიიღეს მიმართვა ყარაჩაევო-ჩერქეზეთის ხალხებს. ნალჩიკის შეხვედრის შესახებ ინფორმაცია და ინტერვიუები გამოქვეყნდა კონფლიქტებისა და მოლაპარაკების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრის ყოველთვიურ ბიულეტენში "კონფლიქტის ალტერნატივა" #9-10 ივლისი-აგვისტო, 1999. ნალჩიკის შეხვედრა, აგრეთვე, გაშუქდა გაზეთში Аҧсны.

1998 - ერთიან საქართველოში აფხაზეთის სტატუსის განსაზღვრის ძირითადი პრინციპები, საქართველოს საპარლამენტო ფრაქცია "აფხაზეთი". (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

1998 - იალბუზის დეკლარაცია.

1998 წლის 19-25 ივლისს, ქ. ნალჩიკში (ჩრდილოეთ კავკასია) ჩატარდა სემინარი თემაზე: "არასამთავრობო ორგანიზაციების კავკასიური ფორუმის შენება ძალადობრივი კონფლიქტების თავიდან არიდებასა და მოგვარებაში მათი როლისა და მონაწილეობის გააქტიურების მიზნით". ეს სემინარი წარმოადგენდა სოჭის აპრილის შეხვედრის გაგრძელებას. ფორუმს ხელი უნდა შეეწყო, როგორც კავშირების განვითარების, ისე ნდობის შენებისათვის კავკასიის ხალხებს შორის. ექვსდღიანი მუშაობის შემდეგ კავკასიის სხვადასხვა რესპუბლიკის 40-მა წარმომადგენელმა შემდგომ თანამშრომლობაზე შეთანხმებას მიაღწია. მონაწილეებმა მიიღეს ცნობილი "იალბუზის დეკლარაცია". შეიქმნა არასამთავრობო ორგანიზაციათა ახალი გაერთიანება – კავკასიური ფორუმი. "რას მოგვიტანს იალბუზის დეკლარაცია?", ინტერვიუ გიორგი ხუციშვილთან გაზეთში "ახალი 7 დღე", 31 ივლისი, 1998 წელი.

1998 - შეცდომა, რომლის მსხვერპლიც საზოგადოების დიდი ნაწილი გახდა: ქართულ-აფხაზური პრობლემა, გიორგი ხუციშვილი. პრობლემის გადაწყვეტის სცენარი პირველად გამოქვეყნდა გაზეთში "კავკასიონი", 1998 წლის 27 აპრილს . რუსულ ენაზე პრობლემის გადაწყვეტის სცენარი გამოქვენყბდა გაზეთში "ობშეკავკაზსკაია გაზეტა" 1998 წლის 28 ოქტომბერს. მოგვიანებით, ქართული და რუსულენოვანი დოკუმენტები გამოქვეყნდა წიგნებში: გიორგი ხუციშვილი: როგორ მოვაგვაროთ კონფლიქტები (1991-2005), წიგნი I (ქართული, 150-157 გვ.) და წიგნი III (რუსული, 84-89 გვ.), კონფლიქტებისა და მოლაპარაკებების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი, თბილისი, 2016.

1997 - კონფლიქტი აფხაზეთში და მისი მოგვარების შესაძლო გზა: ერთიანობა განცალკევების მეშვეობით, რესპუბლიკური პარტიის კონცეფცია. იდეის ავტორები: დავით ბერძენიშვილი, ივლიანე ხაინდრავა. 1997 წლის 5 აგვისტოს კონცეფცია გამოქვეყნდა გაზეთში "რეზონანსი". (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

კონფლიქტი აფხაზეთში და მისი მოგვარების შესაძლო გზა: ერთიანობა განცალკევების მეშვეობით, რესპუბლიკური პარტიის კონცეფცია.

დანართი #2. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

1997 - გავიყოთ აფხაზეთი შუაზე, რამაზ კლიმიაშვილი. პოზიცია გამოქვეყნდა გაზეთში "ჯორჯიან თაიმსი", 24-27 იანვარი, 1997 წელი. #5.1997. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1996 წელი, ნოემბერი - მოლაპარაკებათა პროცესის დემოკრატიზაცია, კონფლიქტის მოგვარების ახალი კონცეფცია, ალექსანდრე რუსეცკი, ჰელსინკის მოქალაქეთა ასამბლეის საქართველოს კომიტეტი (HCACG). (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.).

1996 - აფხაზეთში კონფლიქტის მოწესრიგების საკოორდინაციო საბჭოს დებულება (პროექტი) - საქართველოს მთავრობა. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

1996 - აფხაზეთის სტატუსთან დაკავშირებით, პროექტი, საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1995 - აფხაზეთის სტატუსი. ვახტანგ თორდია. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1993 - აფხაზეთის საკითხის მოწესრიგების პრინციპები: 1918 წელი. საქართველოს სახელმწიფო საისტორიო არქივი. დოკუმენტი გამოქვეყნდა გაზეთში "სვობოდნაია გრუზია", 9 თებერვალი, 1993 წელი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1993 - საქართველოს სახელმწიფოს შემადგენლობაში აფხაზეთის სახელმწიფოებრივ-სამართლებრივი სტატუსის შესახებ პროექტი, საქართველოს რესპუბლიკური პარტია. იდეის ავტორები: დავით ბერძენიშვილი, ივლიანე ხაინდრავა. 1993 წლის 19 თებერვალს კანონპროექტი გამოქვეყნდა გაზეთში "საქართველო"; რუსულ ენაზე კანონპროექტი გამოქვეყნდა გაზეთში "ნოვაია გაზეტა" #5, 1993 წლის თებერვალში. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

საქართველოს სახელმწიფოს შემადგენლობაში აფხაზეთის სახელმწიფოებრივ-სამართლებრივი სტატუსის შესახებ, პროექტი, საქართველოს რესპუბლიკური პარტია. ზოგიერთი მოსაზრება კანონპროექტზე, გუძა აფაქიძე, 1993 წ.; მოსაზრება აფხაზეთის სტატუსის განმსაზღვრელ კანონპროექტთან დაკავშირებით, გ. ნოდია, 1993 წ. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ვახტანგ ყოლბაიამ, ივნისი, 2019 წ.)

1992 - შეთანხმება აფხაზეთის რესპუბლიკისა და საქართველოს რესპუბლიკის შორის ურთიერთობათა საფუძვლებზე. ტარას შამბა. დოკუმენტი გამოქვეყნდა გაზეთში "აფხაზეთი", #23, ივნისი, 1992 წელი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

1992 წელი, დეკემბერი - საქართველოს რესპუბლიკის შემადგენლობაში აფხაზეთის სახელმწიფო-სამართლებრივი წყობის შესახებ პროექტი. ნაპოლეონ მესხია, ჯემალ გამახარია, აკაკი გასვიანი, კიმ ჯაჭვლიანი. პროექტი გამოქვეყნდა გაზეთში "საქართველოს რესპუბლიკა", #245(524), 1 დეკემბერი, 1992 წელი. კონცეფციის პროექტი რუსულ ენაზე გამოქვეყნდა გაზეთში "სვობოდნაია გრუზია", 3 მარტი, 1993 წელი. (მასალა მოგვაწოდა ბ-მა ივლიანე ხაინდრავამ, თებერვალი, 2019 წ.)

გვერდის ციტირებისას

გვერდის ციტირებისას (APA სტილი) გამოიყენეთ:

ციხისთავი-ხუციშვილი, ნ. (რედ.). (2014). საქართველოს კონფლიქტების მოგვარების ინიციატივებისა და კონცეფციების არქივი, კონფლიქტებისა და მოლაპარაკებათა საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი (ICCN). ნახვის თარიღი /თვე, თარიღი, წელი/ http://iccn.ge/index.php?article_id=291&clang=0